Γιατί χρειάζεται μια οφθαλμολογική εξέταση πριν την έναρξη της σχολικής χρονιάς

Η σχολική χρονιά άρχισε και καλό είναι όλα τα παιδιά 4-6 ετών που ξεκινούν το Νηπιαγωγείο ή την Α’ Δημοτικού, να επισκεφθούν Οφθαλμίατρο για μια πρώτη Οφθαλμολογική εξέταση, αν δεν έχουν ήδη πάει.

Η Οφθαλμολογική εξέταση ήταν μάλιστα υποχρεωτική για την εγγραφή στο σχολείο, και όχι άδικα. Πολλά προβλήματα των ματιών μπορεί να υπάρχουν σε αυτές τις ηλικίες και να επηρεάζουν την σχολική επίδοση των μικρών μαθητών ή και ολόκληρη την υπόλοιπη ζωή τους. Με την έγκαιρη διάγνωση μπορούν να εντοπιστούν και να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα, πριν μονιμοποιηθούν. Σημαντική συμβολή στην διαπίστωση ύποπτων περιστατικών έχουν βέβαια και οι Εκπαιδευτικοί, που τα τελευταία χρόνια είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένοι για την υγεία των ματιών.

Συγκεκριμένα, μια Οφθαλμολογική εξέταση μπορεί να διαπιστώσει:

1. Διαθλαστικά σφάλματα: Τα παιδιά 4-6 ετών μπορεί να έχουν υπερμετρωπία, μυωπία ή αστιγματισμό και να δυσκολεύονται τόσο στα μαθήματα, όσο και στο παιχνίδι τους. Τα παιδιά σε αυτή την ηλικία δεν μπορούν να το αντιληφθούν, σπάνια διαμαρτύρονται και δύσκολα μπορούν να το καταλάβουν οι γονείς από μόνοι τους. Τα διαθλαστικά σφάλματα δυσκολεύουν την αντιγραφή από τον πίνακα, προκαλούν κόπωση στο διάβασμα, δυσκολεύουν την συγκέντρωση του μαθητή, μειώνουν την ταχύτητα γραψίματος ή διαβάσματος. Το ποσοστό μαθητών που έχουν ανάγκη διορθωτικών γυαλιών σε αυτές τις ηλικίες ανέρχεται σε περίπου 10% και μόνο μια προληπτική εξέταση μπορεί να το αποκαλύψει. Είναι σημαντικό πάντως να πούμε εδώ ότι δεν υπάρχει κάποιος διαπιστωμένος τρόπος για να σταματήσει η εκδήλωση ή η αύξηση των διαθλαστικών σφαλμάτων, μέχρι στιγμής.
2. Στραβισμό: Στραβισμός είναι η αδυναμία ταυτόχρονης ευθυγράμμισης των αξόνων των 2 οφθαλμών προς το σημείο προσήλωσης. Εκτός όμως από τον έκδηλο στραβισμό, που γίνεται εύκολα αντιληπτός από τους γονείς, υπάρχει και ο λανθάνων που μπορεί να εκδηλώνεται μόνο σε καταστάσεις μεγάλης κόπωσης ή κάτω από ειδικές συνθήκες εξέτασης από τον Οφθαλμίατρο. Επιπλέον, στις ηλικίες από 2-5 ετών εμφανίζεται συνήθως ο προσαρμοστικός συγκλίνων στραβισμός που συνδυάζεται με υπερμετρωπία, ενέχει κίνδυνο αμβλυωπίας και συνήθως επιβάλλεται η χρήση γυαλιών.
3. Αμβλυωπία: Αμβλυωπία είναι η μειωμένη οπτική οξύτητα ενός οφθαλμού, παρά την πλήρη διαθλαστική διόρθωση, και επί απουσίας οποιουδήποτε οργανικού παράγοντα που να δικαιολογεί αυτήν την μείωση. Η αμβλυωπία οφείλεται στον μειωμένο αριθμό νευρικών συνδέσεων του οφθαλμού με τον οπτικό φλοιό, που αναπτύσσονται κατά την πρώτη παιδική ηλικία. Μετά την ηλικία των 9 ετών οι συνδέσεις αυτές έχουν μονιμοποιηθεί. Οποιαδήποτε παρέμβαση για την διάγνωση και την αντιμετώπισή της πρέπει να γίνει το συντομότερο στα πρώτα χρόνια της ζωής, αλλιώς το παιδί θα παραμείνει «λειτουργικά» μονόφθαλμο για πάντα. Υπολογίζεται ότι το ποσοστό αμβλυωπίας κυμαίνεται σε 2-3% του γενικού πληθυσμού, και ένα σημαντικό ποσοστό ασθενών θα μπορούσαν να έχουν βοηθηθεί αν είχε ανακαλυφθεί έγκαιρα.
4. Αντίληψη χρωμάτων: Το ποσοστό συγγενούς (γονιδιακής) δυσχρωματοψίας στην Καυκάσια φυλή φτάνει στο 8% στους άντρες και στο 0,5% στις γυναίκες. Παρότι στα άτομα αυτά η αντίληψη χρωμάτων ούτε χειροτερεύει ούτε μπορεί να βελτιωθεί με την πάροδο των ετών, η έγκαιρη διαπίστωση της κληρονομικής δυστροφίας είναι απολύτως απαραίτητη για τον επαγγελματικό προσανατολισμό των παιδιών. Αφορά όχι μόνο στα προφανή επαγγέλματα – επαγγελματίας οδηγός, πιλότος κλπ – αλλά και σε λιγότερο γνωστά όπως χειριστής μηχανημάτων, ηλεκτρολόγος, ελαιοχρωματιστής. Η ακριβής διάγνωση μπορεί να γίνει μόνο με ειδικές ψευδο-ισοχρωματικές εικόνες στο ιατρείο.
5. Στερεοσκοπική όραση: Η στερεοσκοπική όραση αποτελεί το υψηλότερο επίπεδο διόφθαλμης όρασης. Αποκτάται τα πρώτα χρόνια της ζωής και χαρίζει στον άνθρωπο αντίληψη του βάθους και διευρυμένο οπτικό πεδίο. Ελέγχεται με ειδικές δοκιμασίες και στα παιδικά χρόνια μπορεί να βοηθήσει στην διάγνωση μικροστραβισμού, αμβλυωπίας αλλά και να βελτιωθεί με ειδικές θεραπείες.

«Το Χαμόγελο του Παιδιού» έχοντας σαν προτεραιότητα την πρόληψη, διενεργεί προγράμματα Προληπτικής Ιατρικής με 3 κινητές ιατρικές μονάδες σε Σχολεία και απομονωμένες γεωγραφικά περιοχές που περιλαμβάνουν και Οφθαλμολογική εξέταση από εθελοντές Οφθαλμιάτρους.

Να ευχηθούμε σε όλα τα παιδιά μας «Καλή Σχολική Χρονιά»!

*Το κείμενο γράφτηκε από τον εθελοντή Οφθαλμίατρο κον Δημήτριο Αλωνιστιώτη, Επιμελητής Α’, Β’ Πανεπιστημιακή Οφθαλμολογική Κλινική Αθηνών, ΠΓΝ «Αττικόν»