Πριν χτυπήσει το Κουδούνι: Διαταραχές ύπνου σε παιδιά. Πρακτικές συμβουλές προς τους γονείς

Πόσες φορές έχει τύχει το παιδάκι σας να ξυπνήσει στον ύπνο του και να κλαίει; Πόσες φορές το παιδί αρνείται να πάει για ύπνο και φωνάζει; Είναι λογικό τέτοιου είδους καταστάσεις να δημιουργούν ένταση και εκνευρισμό τόσο στο παιδί όσο και σε όλη την οικογένεια. Ο ύπνος αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα στη σωματική, συναισθηματική και γνωστική ανάπτυξη των παιδιών. Όπως είναι λογικό, η έλλειψη ύπνου προκαλεί σοβαρά μειονεκτήματα στην ψυχική και σωματική υγεία των παιδιών. Πολλές φορές όμως οι γονείς δεν γνωρίζουν πώς να αντιμετωπίσουν αυτές τις δυσκολίες και μπορεί να μην ξέρουν και πόσο πρέπει να κοιμάται το παιδί, με αποτέλεσμα να δημιουργείται άγχος.

Βασικό ερώτημα είναι πόση ώρα πρέπει να κοιμάται το παιδί:

Οι ανάγκες για ύπνο  διαφέρουν ανάλογα με το ηλικιακό στάδιο. Σύμφωνα με την βιβλιογραφία οι ώρες κυμαίνονται ως εξής:
● 4 μηνών έως 1 έτος: 12 με 16 ώρες
● 1 έως 2 έτη: 11 με 14 ώρες
● 3 έως 5 έτη: 10 με 13 ώρες
● 6 έως 12 έτη: 9 με 12 ώρες
● Έφηβοι: 8 έως 10 ώρες

Οι πιο συχνές διαταραχές ύπνου είναι οι εξής:
● Αϋπνία: αποτελεί την πιο συχνή μορφή και ο τρόπος που εμφανίζεται διαφέρει ανάλογα με την ηλικία.
● Έντονη αντίσταση του παιδιού να ακολουθήσει την ώρα του ύπνου: Συνήθως το παιδί αρνείται να ξαπλώσει στο κρεβάτι, σηκώνεται συχνά ή έχει έντονες εξάρσεις θυμού.
● Δυσκολία του παιδιού να ακολουθήσει συγκεκριμένο πρόγραμμα ύπνου: όπως να ξυπνήσει νωρίς για να πάει στο σχολείο ή να κοιμηθεί μια συγκεκριμένη ώρα το βράδυ.
● Εφιάλτες
● Υπνοβασία
● Παραμιλητό
● Φόβος για το σκοτάδι

Αιτίες που προκαλούν διαταραχές ύπνου

Οι διαταραχές ύπνου οφείλονται σε πολλούς διαφορετικούς παράγοντες όπως:
● Το ιστορικό της οικογένειας σε προβλήματα ύπνου
● Η συμπεριφορά του παιδιού
● Ο τρόπος ζωής
● Διαταραχές (όπως ΔΕΠ-Υ, Άγχος, Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες κ.α.)
● Η μετάβαση του παιδιού από την κούνια στο κρεβάτι
● Φορτωμένο πρόγραμμα

Επιπτώσεις της έλλειψης ύπνου στα παιδιά
● Κούραση
● Αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα
● Ευερεθιστότητα
● Έντονες εναλλαγές συναισθημάτων
● Μειωμένη συγκέντρωση
● Κακή μνήμη
● Μειωμένη ακαδημαϊκή επίδοση
● Άγχος
● Καταθλιπτική συμπτωματολογία

Συμβουλές προς τους γονείς
● Φτιάξτε μια σταθερή ρουτίνα ύπνου: Τα παιδιά πρέπει να έχουν συγκεκριμένη ώρα που θα κοιμούνται καθώς και συγκεκριμένη ώρα που θα ξυπνούν.
● Εντάξτε σε αυτή την ρουτίνα δραστηριότητες χαλάρωσης όπως να ακούτε χαλαρωτική μουσική ή να διαβάζετε κάποιο παραμύθι. Συνδυάστε κάποιες από αυτές τις δραστηριότητες και εφαρμόστε σε συγκεκριμένο χρόνο κάθε βράδυ, ακλουθώντας ίδια διαδρομή στο σπίτι (όπως για παράδειγμα από την κουζίνα στο μπάνιο και μετά στην κρεβατοκάμαρα) διατηρώντας κάθε φορά  την ίδια σειρά.
● Μπορείτε να παίξετε δημιουργικά παιχνίδια πριν τον ύπνο τα οποία θα έχουν ως στόχο να μετριάσουν τον φόβο που μπορεί να εκφράζει ένα παιδί, όπως για παράδειγμα τον φόβο για το σκοτάδι.
● Φτιάξετε ένα σύστημα ανταμοιβών το οποίο θα βοηθήσει το παιδί να υιοθετήσει μια πιο αποδεκτή συμπεριφορά.
● Φτιάξτε μαζί κάποιους κανόνες για το πότε μπορεί να σηκωθεί το παιδί από το κρεβάτι και πόσες φορές μπορεί να το κάνει. Μπορείτε να το κάνετε και μέσα από παιχνίδι.
● Μάθετε στο παιδί τεχνικές χαλάρωσης και δείξτε του τρόπους να διαχειρίζεται τα αρνητικά συναισθήματα.
● Σε περίπτωση που το παιδί βλέπει εφιάλτες βοηθήστε το να δημιουργεί εναλλακτικές ιστορίες στο μυαλό του οι οποίες θα είναι φορτισμένες με θετικά συναισθήματα. Ενισχύστε τον θετικό τρόπο σκέψης στα παιδιά.
● Αποφύγετε την έκθεση των παιδιών σε οθόνες πριν από τον ύπνο.

Για οποιαδήποτε περαιτέρω πληροφορία ή διευκρίνιση μπορείτε να καλέσετε στην «Ευρωπαϊκή Γραμμή Υποστήριξης Παιδιών και Εφήβων 116111» ώστε να συζητήσετε με έναν ψυχολόγο όλα αυτά που μπορεί να σας απασχολούν σε σχέση με το παιδί σας.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Abrams, Z. (2020). Helping children get a good night's sleep. Psychologists have many evidence-based interventions that can provide life-changing help. American Psychological Asociation. 51:5.Ανακτήθηκε στις 21 Αυγούστου 2020 από  https://www.apa.org/monitor/2020/07/ce-corner-sleep?utm_source=facebook&utm_medium=social&utm_campaign=apa-monitor&utm_content=children-sleep
Jenco, M. (2016).AAP endorses new recommendations on sleep times. American Academy of Pediatrics. Ανακτήθηκε στις 21 Αυγούστου 2020 από https://www.aappublications.org/news/2016/06/13/Sleep061316