Πριν χτυπήσει το Κουδούνι: Πώς μπορούμε να προλάβουμε την εμφάνιση περιστατικών εκφοβισμού; Ο ρόλος των παιδιών που παρατηρούν

Όταν σκεφτόμαστε το φαινόμενο του εκφοβισμού, συνήθως σκεφτόμαστε κυρίως τα δύο βασικά πρόσωπα που εμπλέκονται στο περιστατικό: το παιδί που εκφοβίζεται και το παιδί που εκφοβίζει. Υπάρχει όμως ένας ακόμα παράγοντας που διαδραματίζει εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση και στην εξέλιξη του εκφοβισμού μεταξύ των παιδιών και αυτός είναι ο ρόλος των παιδιών που παρατηρούν.

Τα περιστατικά εκφοβισμού δε συμβαίνουν μέσα σε κοινωνικό κενό. Αντίθετα, ο εκφοβισμός αποτελεί ένα φαινόμενο που συντελείται σε επίπεδο ομάδας, όπου κάθε παιδί μπορεί να παίξει ένα ρόλο:
(α) ενισχυτικό προς το άτομο που εκφοβίζει, ενθαρρύνοντας τον εκφοβισμό που συμβαίνει, για παράδειγμα, γελώντας σε βάρος του παιδιού που εκφοβίζεται (reinforcers)
(β) αμέτοχο, διαλέγοντας να μην αντιδράει όταν συμβαίνει ο εκφοβισμός (outsiders)  ή
(γ) υποστηρικτικό προς το άτομο που εκφοβίζεται, επιλέγοντας να αναλάβει δράση προς υπεράσπισή του (defenders) (Salmivalli et. al., 1996; Karna, Voeten & Poskiparta, 2010).

Συγκεκριμένα, στα σχολεία στα οποία υπάρχουν μαθητές που ενισχύουν τις συμπεριφορές εκφοβισμού, υπάρχει σημαντικά μεγαλύτερος κίνδυνος να εμφανιστούν περιστατικά εκφοβισμού. Αντίστοιχα, στα σχολεία στα οποία υπάρχουν μαθητές που παρεμβαίνουν για να υποστηρίξουν το παιδί που εκφοβίζεται, ο κίνδυνος να αναπτυχθούν φαινόμενα εκφοβισμού και θυματοποίησης μειώνεται σημαντικά (Karna, Voeten & Poskiparta, 2010).

Έτσι λοιπόν, ένας από τους αποτελεσματικότερους τρόπους πρόληψης του εκφοβισμού είναι να μιλάμε στα παιδιά μας για τις αξίες του σεβασμού, της αποδοχής της διαφορετικότητας, της ενσυναίσθησης και της ομαδικότητας. Για τη σημασία του να μην ενισχύουμε τον χλευασμό, την υποτίμηση ή τον αποκλεισμό ενός παιδιού αλλά αντίθετα, να παρεμβαίνουμε και να υπερασπιζόμαστε ένα παιδί που αντιλαμβανόμαστε ότι έχει γίνει αποδέκτης τέτοιων συμπεριφορών.

 Για οποιαδήποτε περαιτέρω πληροφορία ή διευκρίνιση μπορείτε να καλέσετε στην «Ευρωπαϊκή Γραμμή Υποστήριξης Παιδιών 116111» ώστε να συζητήσετε με έναν ψυχολόγο όλα αυτά που μπορεί να σας απασχολούν σε σχέση με το παιδί σας.

Βιβλιογραφία
Kärnä, A., Voeten, M. & Poskiparta (2010). Vulnerable Children in Varying Classroom Contexts Bystanders' Behaviors Moderate the Effects of Risk Factors on Victimization. Merrill-Palmer Quarterly, 56(3), 261-282
Salmivalli, C. & Nieminen, E. (2002). Proactive and Reactive Aggression Among School Bullies, Victims, and Bully-Victims. Aggressive Behavior, 28, 30–44