Πριν Χτυπήσει το Κουδούνι; Μετά τον κορονοϊό θα με κάνουν παρέα;

Τον τελευταίο ένα και πλέον χρόνο ζούμε προσαρμοζόμενοι σε μία νέα καθημερινότητα. Κοινωνική αποστασιοποίηση, τηλεκπαίδευση, τηλεργασία, κρούσματα, καραντίνα, εμβόλια και αυτοδιαγνωστικά τεστ είναι μερικοί από τους όρους με τους οποίους εξοικειωθήκαμε. Μαζί με εμάς εξοικειώθηκαν και τα παιδιά. Άλλωστε οι περιορισμοί ίσχυσαν για μικρούς και μεγάλους. Και ήρθε η ώρα πια της συνάντησης, ελεγχόμενη βέβαια, αλλά και πάλι συνάντηση.

• Και πώς θα συναντηθούμε; Κι αν κολλήσουμε μαμά; Εμένα οι φίλοι μου είχαν κρούσματα στην οικογένειά τους. Δε θέλω να κολλήσω! Κι αν έχουν κορωνοιό και δεν το ξέρουν;

Τα παραπάνω ερωτήματα αποτελούν λογικές απορίες παιδιών που για περισσότερο από ένα χρόνο στερήθηκαν τη δια ζώσης επικοινωνία. Έμαθαν και συνήθισαν να συναντώνται μέσα από οθόνες προκειμένου να προφυλαχθούν ενώ πολλά από τα παιδιά αυτά νόσησαν περνώντας και την απαραίτητη καραντίνα.

Δυστυχώς, το κοινωνικό στίγμα που συχνά συνοδεύει την ασθένεια φαίνεται να μην έκανε εξαίρεση και στην περίπτωση του κορωνοιού (Sotgiu & Dobler, 2019).

Πολλά είναι, όμως, τα σημεία εκείνα από τα οποία μπορεί ο γονέας να εκκινήσει την αποδόμηση του στίγματος. Άλλωστε το στρες στην περίπτωση του κοινωνικού στίγματος βιώνεται τόσο από το άτομο το οποίο αγχώνεται για το αν θα νοσήσει, όσο και από το απομονωμένο πρόσωπο (Li et. al., 2020).

Πιο συγκεκριμένα:

Τόσο η γνώση όσο και η ευθυγράμμιση της πληροφορίας αποτελούν αποτρεπτικούς παράγοντες στίγματος και στρες

Ένα παιδί το οποίο είναι έγκυρα ενημερωμένο για την πραγματική φύση της ασθένειας και τα τελευταία σχετικά δεδομένα, έχει λιγότερες πιθανότητες να στιγματίσει και να στιγματιστεί. Μέσα από ειλικρινείς συζητήσεις που θα έχουν σαν στόχο το να απαντήσουν στις πραγματικές απορίες των παιδιών, δίνουμε την ευκαιρία για έλεγχο της κατάστασης από το παιδί. Επίσης, το να υποθέτουμε σχετικά με το αν κάποιος νοσεί από κορωνοιό ή όχι χωρίς την απαραίτητη πληροφορία δεν οδηγεί σε ασφαλή συμπεράσματα.

Γονείς ως πρότυπα

Οι γονείς είναι τα «μάτια» ενός παιδιού προς τον κόσμο. Μία σειρά ερευνών μάς αποδεικνύουν πως τα επίπεδα στρες του γονέα συνδέονται με εκείνα του παιδιού του, ενώ ακόμη και κοινωνικά στερεότυπα εδραιώνονται όταν επικροτούνται από τους σημαντικούς μας άλλους (Mackolil & Mackolil, 2020).

Η σημασία της αλήθειας

Χρησιμοποιούμε πληροφορίες οι οποίες ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Για παράδειγμα, τονίζουμε την καλή μας υγεία ή του παιδιού μας εφόσον αυτό είναι αλήθεια. Άλλωστε, η απουσία της αλήθειας μπορεί να προκαλέσει τη δημιουργία σεναρίων αναντίστοιχων της πραγματικότητας.
 

Κοινή γραμμή γονέων και εκπαιδευτικών

Εδώ τονίζεται η σημασία της ολιστικής πλαισίωσης του παιδιού. Σπίτι και σχολείο αποτελούν τους δύο κυρίαρχους χώρους, τόσο χωροταξικά, όσο και ιδεολογικά μέσα στους οποίους διαμορφώνεται ένα παιδί. Η κοινή στρατηγική για καταπολέμηση του στίγματος καθώς και η καλή συνεργασία ανάμεσα σε γονείς και εκπαιδευτικούς αποτελούν το ασφαλές πλαίσιο ανάπτυξης κάθε παιδιού.

Έμφαση στις αξιόπιστες πηγές ενημέρωσης καθώς και στην συχνότητα της ενημέρωσης

Το διαδίκτυο είναι μία ανεξάντλητη πηγή πληροφόρησης. Η εγκυρότητα, ωστόσο, όλων αυτών των πληροφοριών δεν είναι δεδομένη. Οφείλουμε να θωρακίσουμε τα παιδιά, να μιλήσουμε για την σημασία της πληροφόρησης μέσα από αξιόπιστα μέσα. Επίσης, η συνεχής ροή πληροφορίας μπορεί επίσης να αποτελέσει έναν ακόμη παράγοντα άγχους για μικρούς και μεγάλους. Ας επιλέξουμε τα μέσα και τη συχνότητα πληροφόρησής μας.

Συναισθηματική διαθεσιμότητα

Πόσο βοηθητική μπορεί να αποδειχθεί η δήλωση: «είμαι εδώ για σένα, «είμαι δίπλα σου όταν με χρειαστείς». Η δήλωση της συναισθηματικής διαθεσιμότητας προς ένα παιδί αποτελεί ουσιαστικά καταφύγιο. Η ειλικρινής υποστηρικτική στάση, μακριά από καταπίεση, στηρίζει την έκφραση των πραγματικών αναγκών του παιδιού.

Ας συζητήσουμε και για θέματα εκτός κορωνοιού

Σαν φροντιστές οφείλουμε να κινητοποιούμε τα παιδιά ώστε να διατηρούν την υγιή τους ρουτίνα. Η πανδημία δε θα πρέπει να αποτελεί το μόνο θέμα συζήτησης για μικρούς και μεγάλους. Ενδιαφέροντα, χόμπυ και σχέδια για το μέλλον ενδυναμώνουν, τόσο τα παιδιά, όσο και τους ενήλικες.

Τι «περνάει» από το χέρι μου

Δίνουμε έμφαση σε όσα μπορούμε να ελέγξουμε. Οι ψυχοπιεστικές καταστάσεις όπως αυτή της νόσησης από κορωνοιό αποτελούνται από παράγοντες που μπορούμε να ελέγξουμε και από άλλους οι οποίοι βρίσκονται εκτός του πεδίου ελέγχου μας. Ας επικεντρωθούμε σε όσα μπορούμε να ελέγξουμε ενδυναμώνοντας την ψυχική ανθεκτικότητα του παιδιού.

Εν κατακλείδι, ας δώσουμε στα παιδιά το μήνυμα πώς κάθε κρίση –όπως και αυτή του κορωνοιού- έχει ένα τέλος. Οι ανθρώπινες σχέσεις, η κοινωνική αλληλεπίδραση καθώς και η αλληλεγγύη είναι αυτές οι έννοιες που μπορούν να νικήσουν το στίγμα της ασθένειας!

Για οποιαδήποτε περαιτέρω πληροφορία ή διευκρίνιση μπορείτε να καλέσετε στην «Ευρωπαϊκή Γραμμή Υποστήριξης Παιδιών 116111» του Οργανισμού «Το Χαμόγελο τοιυ Παιδιού», ώστε να συζητήσετε με έναν ψυχολόγο όλα αυτά που μπορεί να σας απασχολούν σε σχέση με το παιδί σας

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Li, W., Yang, Y., Ng, C.H., Zhang,, Zhang, Q., Cheung, T., Xiang, Y-T. (2020). Global imperative to combat stigma associated with the coronavirus disease 2019 pandemic. Psychological Medicine, 1–2. https://doi.org/10.1017/S0033291720001993.

Mackolil, J., & Mackolil, J. (2020). Addressing psychosocial problems associated with the COVID-19 lockdown. Asian Journal of Psychiatry, (51). https://doi.org/10.1016/j.ajp.2020.102156.

Sotgiu, G., & Dobler, C. C. (2019). Social stigma in the time of coronavirus disease. European Respiratory Journal,  (56): 2002461. https://doi.org/10.1183/13993003.02461-2020.