Διακοπές Χριστουγέννων: Πώς θα βοηθήσετε τα παιδιά στο φάσμα του Αυτισμού να ξεπεράσουν τις δυσκολίες

Οι γιορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς είναι μία μαγευτική περίοδος για όλη την οικογένεια, και μία ευκαιρία να δημιουργήσουμε όμορφες και χαρούμενες αναμνήσεις. Υπάρχει χρόνος για παιχνίδι και διασκέδαση και τα παιδιά, χωρίς τις σχολικές υποχρεώσεις, έχουν την ευκαιρία να παίζουν με τους φίλους τους και να είναι με την οικογένειά τους και τα αγαπημένα τους πρόσωπα.

Οι οικογένειες, ωστόσο, στις οποίες υπάρχει ένα παιδί με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (Δ.Α.Φ.) πολύ συχνά έχουν ανάμεικτα συναισθήματα. Οι διακοπές είναι μία χρονική περίοδος κατά την οποία το παιδί με αυτισμό βρίσκεται εκτός της ασφαλούς του ζώνης και μπορεί να αποβεί μία δύσκολη εποχή του χρόνου. Αλλαγές στην καθημερινή ρουτίνα του παιδιού σε συνδυασμό με τα έντονα χρώματα από το στολισμό των Χριστουγέννων, τους έντονους ήχους των χριστουγεννιάτικων τραγουδιών και τις έντονες μυρωδιές από τα εποχιακά φαγητά και γλυκά ενδέχεται να δημιουργήσουν αναστάτωση, έντονο άγχος και συναισθηματική δυσφορία.

Η δυσκολία του παιδιού με Δ.Α.Φ στη θεωρία του νου (theory of mind) είναι ο λόγος που ο ψυχισμός του διαταράσσεται και δυσκολεύεται να διαχειριστεί τις ξαφνικές αλλαγές στη ρουτίνα και την καθημερινότητά του. Η Θεωρία του νου είναι μια σημαντική κοινωνική-γνωστική δεξιότητα που σχετίζεται με την ικανότητά μας να αντιλαμβανόμαστε τόσο τη δική μας συναισθηματική κατάσταση, όσο και των άλλων. Η επίγνωση και κατανόηση των σκέψεων, των συναισθημάτων και των πράξεων των άλλων είναι σημαντικές για την αποτελεσματικότητα του ατόμου στο κοινωνικό περιβάλλον. Τα παιδιά με αυτισμό δυσκολεύονται, συνήθως, να αποκωδικοποιήσουν το μήνυμα μίας επικοινωνίας ή μια κοινωνικής κατάστασης.

Είναι πολύ σημαντικό οι γονείς/φροντιστές να προετοιμάσουν το παιδί για οποιαδήποτε αλλαγή στην καθημερινή ρουτίνα και να δημιουργήσουν πρόσφορο έδαφος για την αποδοχή της εορταστικής περιόδου.

Συμβουλές για γονείς:

• Χρησιμοποιήστε ένα ημερολόγιο τοίχου, ώστε να προετοιμάσετε το παιδί για τα Χριστούγεννα, να τονίσετε ποιες μέρες έχει σχολείο και ποιες θα βρίσκεται σε διακοπές, πότε θα έχετε επισκέψεις στο σπίτι κ.λπ. Είναι πολύ σημαντικό να εξηγήσουμε και να ορίσουμε τη διάρκεια των εορταστικών ημερών, καθώς και την ημερομηνία που θα τελειώσουν και θα επιστρέψει στο σχολείο.
• Διαβάστε χριστουγεννιάτικες ιστορίες ή παραμύθια και παρακολουθήστε παρέα οικογενειακές και παιδικές χριστουγεννιάτικες ταινίες.
• Μιλήστε για τα Χριστούγεννα, καθώς και για το τι συμβολίζουν για τη δική σας οικογένεια.
• Φτιάξτε ένα άλμπουμ με φωτογραφίες και εικόνες από πράγματα που γίνονται τα Χριστούγεννα π.χ. χριστουγεννιάτικα δέντρα, στολίδια, φαγητά, τα κάλαντα, τον Άγιο Βασίλη κ.τ.λ. με τη βοήθεια του παιδιού σας.
• Εμπλέξετε το παιδί στο στολισμό του σπιτιού και διακοσμήστε το σπίτι σας σταδιακά με στολίδια που θα επιλέξει το παιδί.
• Καθορίστε ένα ήσυχο μέρος που μπορεί να χρησιμοποιήσει το παιδί για να αναδιοργανωθεί και να ηρεμήσει αν χρειαστεί. Σε περίπτωση που δε βρίσκεστε σε κάποιον εσωτερικό χώρο μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το αυτοκίνητό σας.

Ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία για να βοηθηθούν τα παιδιά που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού είναι οι κοινωνικές ιστορίες (Social Stories). Οι κοινωνικές ιστορίες δίνουν στα παιδιά την απεικόνιση των σκέψεων, των συναισθημάτων και των συμπεριφορών των άλλων. Επιπλέον, παρουσιάζουν πληροφορίες για κοινωνικές καταστάσεις με ένα δομημένο και σταθερό τρόπο, που είναι πολύ σημαντικό για τα παιδιά με αυτισμό ειδικά όταν πρόκειται για δεξιότητες και συμπεριφορές που είναι τόσο ασαφείς όσο αυτές που εμπλέκονται στις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. Οι κοινωνικές ιστορίες παρέχουν στα παιδιά επαφή με κοινωνικές πληροφορίες μέσω εικόνων και κειμένου. Με τη βοήθεια της θεραπευτικής ομάδας του παιδιού σας μπορείτε να γράψετε κοινωνικές ιστορίες για να προετοιμάσετε καταστάσεις που θα κληθεί να αντιμετωπίσει το παιδί.

Μερικές ιδέες που μπορούν να συμπεριληφθούν είναι:

• τα μέρη που θα επισκεφτείτε
• φωτογραφίες του χώρου που θα επισκεφτεί και του στολισμού του, των πραγμάτων και των δραστηριοτήτων που θα κάνει εκεί, καθώς και των ανθρώπων που μπορεί να είναι στο χώρο
• οι λέξεις που θα χρειαστεί να χρησιμοποιήσει σε διάφορες περιστάσεις, (π.χ. «ευχαριστώ», «παρακαλώ», «αντίο» κ.λπ.)
• τι μπορεί να κάνει αν νιώσει άσχημα για να αποφορτιστεί.

Σημαντικό είναι να μην ξεχνάμε ότι η αρνητική αντίδραση του παιδιού σε μία συναισθηματική δυσκολία μπορεί να είναι απολύτως φυσιολογική. Η αναγνώριση της δυσκολίας μας βοηθά να σταθούμε με συμπόνοια και όχι επικριτικότητα απέναντι στις ανάγκες του παιδιού και τις δικές μας και να αναζητήσουμε υποστήριξη.

Για οποιαδήποτε περαιτέρω πληροφορία ή διευκρίνιση, μπορείτε να καλέσετε στην «Ευρωπαϊκή Γραμμή Υποστήριξης Παιδιών» 116111 του Οργανισμού «Το Χαμόγελο του Παιδιού», ώστε να συζητήσετε με έναν ψυχολόγο όλα αυτά που μπορεί να σας απασχολούν σε σχέση με το παιδί σας.

Πηγές:
https://www.autism.org.uk/advice-and-guidance/topics/leisure/christmas/tips
https://www.scottishautism.org/services-support/family-support/information-resources/preparing-festive-season
https://autisticgirlsnetwork.org/autism/an-autistic-friendly-christmas/
https://neuroclastic.com/autism-and-christmas